CARPON (CARITA PONDOK)

B.     Carita Pondok (Carpon)

Carita pondok sok disingget carpon, nyaéta karangan rekaan (fiksi) dina wangun lancaran (prosa) anu wangunna pondok. Lebah ukuran pondok téa, aya anu di ukur ku jumlah kecapna nyaeta antara 5.000 – 10.000 kecap. Aya ogé anu diukur ku waktu macana nyaeta kurang leuwih saparapat jam, upama dibaca nepi ka réngsé téh. Tapi umumna carpon Sunda, upama diketik dua spasi make kertas ukuran polio téh, antara 4 – 8 lambar.

Carita pondok tѐh mѐh sarua jeung dongѐng. Carita pondok jeung dongѐng tѐh pada-pada mangrupa carita nu eusina parondok. Bédana, dina dongѐng mah loba bagѐan carita nu pamohal (teu asup akal) sedengkeun ari carita pondok mah umumna teu midangkeun bagѐan nu pamohalan, tegesna eusi carita pondok mah kaharti ku akal. Palaku, jalan carita, tempat, jeung waktu kajadian dirѐka siga nu enya kajadian. Lian tiѐta carita pondok kaasup kana sastra modѐrn, sedengkeun dongѐng kaasup kana sastra heubeul. Carita pondok kanyahoan saha nu ngarangna, dongѐng mah teu kanyahoan saha nu ngarangna sabab sumberna ti masarakat umumna sacara lisan, sedengkeun carita podok sumberna tѐh umumna ngaliwatan wangun tulisan. Ayeuna kabѐhdieunakeun geus loba dongѐng nu dibukukeun tapi tetep nu ngarang mimitian mah teuing saha paling ogѐ aya katerangan dikumpulkeun/ dicaritakeun deui ku sahana.

Ciri-ciri carpon nyaéta :

1.      eusi caritana pondok,

2.      palakuna saeutik,

3.      latar tempatna saeutik, latar waktuna sakeudeung,

4.      nyaritakeun hiji kajadian carita.

Karya sastra prosa tѐh nya ѐta karya sastra wangun lancaran (karangan basa bѐbas), hartina teu kauger ku ayana katangtuan jumlah baris dina tiap bait, jumlah suku dina tiap baris (guru wilangan), jeung katangtuan sora dina engang panungtung jajaran (guru lagu).

Buku kumpulan carita pondok munggaran basa Sunda judulna Dog-dog Pangrѐwong, karangan G. S. (ngaran samaran) dikaluarkeun ku Balai Pustaka dina taun 1930, genep taun leuwih ti heula batan kumpulan carita pondok basa Indonѐsia, nya ѐta Teman Duduk, karangan Muh. Kasim taun 1963. Mimiti loba carita pondok nu medal sanggeus Bangsa Indonѐsia merdѐka. Utamana sanggeus loba majalah-majalah nu medal, kurang leuwih dina taun 1951.

Ceuyahna carpon dina sastra Sunda pangpangna sabada merdéka. Sumebarna umumna ngaliwatan majalah-majalah jeung surat kabar sunda. Pangarang-pangarang carita pondok jeung karyana anu geus dibukukeun, diantarana :

(1)    R.A.F. (Rahmatullah Ading Affandi): Carita Biasa, Dongéng Enteng ti Pasantren.

(2)    Rusman Sutiasumarga : Papacangan.

(3)    Ayatrohaédi : Hujan Munggaran.

(4)    Caraka ( Sandiasma Wiranta ) : Néangan.

(5)    Tini Kartini : Jurig, Nyi Karsih.

(6)    Yus Rusyana : Diluhureun Jukut Reumis, Jajaten Ninggang Papastén.

(7)    Ki Umbara : Diwadalkeun ka Siluman.

(8)    I. Asikin : Nu Tepung di Imah Dukun

(9)    Godi Suwarna : Murang-maring, Serat Sarwasatwa.

Pangarang carpon anu karyana can dibukukeun, diantarana : Mh. Rustandi Kartakusumah, Wahyu Wibisana, Adang S., Min Resmana, Holisoh ME., Ningrum Julaéha, Sukaésih Sastrini, Saini KM., Johar Éfsa, Aan Mérdéka Pérmana, Ami Raksanagara, A. Kohar, Tatang Sumarsono, Hidayat Soesanto, Sum Darsono, Cecep Burdansyah, Hadi AKS, Darpan Ariawinangun, Usman Supendi, jeung Budi Rahayu Tamsah.

Unsur carita anu aya dina carita pondok teh rupa-rupa, ngawengku :

1.      Tema carita.

2.      Tokoh atawa palaku carita

3.      Plot atawa galur carita.

Aya rupa-rupa galur atawa plot carita , nyaeta :

a.       Galur marele

b.      Galur maju

c.       Galur mundur.

d.      Galur bobok tengah

4.      Latar Carita

Anu kaasup latar carita nyaéta , waktu, tempat, jeung suasana lumangsungna kajadian carita.

5.      Amanat Carita