NOVEL

.    Novél

Novél kaasup salah sahiji carita rékaan (fiksi). Novel nyaeta carita rékaan anu méré kesan lir enya-enya kajadian tur ukuranna panjang. Kajadian anu dicaritakeunana oge loba deuih. Dina novel aya sababaraha kajadian anu sambung-sinambung. Latarna, boh latar waktu boh latar tempat, tangtuna oge leuwih jembar deuih. Palakuna, lian ti palaku utama teh aya palaku panglengkep jeung figuran (palaku panambah). Najan henteu mutlak kitu. Anu jelas, dina novél mah leuwih laluasa nyaritakeun pasipatan jeung paripolah palakuna teh.

Asupna novél kana sastra Sunda téh mangrupa pangaruh sastra Barat, utamana Walanda. Novél munggaran dina sastra Sunda nyaéta Baruang ka nu Ngarora karangan Daéng Kanduruan Ardiwinata (D.K.Ardiwinata), terbit taun 1914. Upama dibandingkeun jeung novel munggaran dina sastra Indonesia, Azab dan Sengsara karangan Merari Sirégar, anu terbit taun 1920, leuwih ti heula genep taun. Jadi kurang merenah upama novel dina sastra Sunda téh mangrupa pangaruh tina sastra Indonesia.

Papasingan novél dina Sastra Sunda nyaéta diantarana :

1.      Novél Barudak

 Novél barudak nyaéta novél
anu diajangkeun pikeun bacaeun barudak. Masalah anu dicaritakeunana, masalah-masalah anu raket patalina  jeung kahirupan barudak. Kitu deui dina cara nyanghareupan jeung ngaréngsékeun éta masalah, luyu jeung pikiran katut jiwa barudak. Palakuna ogé barudak deuih.

Novél barudak jeung pangarangna dina sastra Sunda, diantarana:

a.       Samsudi : Budak Teuneung, Budak Minggat.

b.      Tatang Sumarsono : Miang jeung Kaludeung, Si Paser.

c.       Hidayat Soesanto : Guha Karang Legok Pari, Bima Rengkung, jeung seri carita wayang tina Mahabarata.

d.      Ahmad Bakri : Nu Seungit Dipulang Asih.

e.       Aan Merdeka Permana : Tanah Angar di Sebambam, Kedok Tangkorek, Andar-andar Pangandaran, Paul di Pananjung Paul di Batukaras.

f.       Adang S. : Budak Calakan, Neangan Bapa, jeung Dang Umar ti Situraja.

2.      Novél Rumaja

Novél rumaja nyaéta novél anu eusina nyaritakeun masalah-masalah rumaja. Kitu deui palaku utamana oge pararumaja. Di urang novél rumaja téh henteu loba. Sawatara conto novél rumaja nyaeta Cinta Pabaliut  karangan Eddy D. Iskandar, Rini karangan Yoseph Iskandar, jeung Lalangse karangan Aam Amilia.

Memang nepi ka danget ieu, tacan aya pananglutikkan sacara husus ngeunaan novél rumaja dina sastra Sunda.

3.      Novél Déwasa

Novél déwasa, tangtu baé diajangkeun pikeun bacaan anu geus déwasa (sawawa). Eusina nyaritakeun masalah-masalah jalma anu geus dewasa. Kitu deui jeung palaku utamana. Dina sawatara novél aya bagian-bagian anu kurang merenah upama dibaca ku barudak. Upama bae bagian anu nyaritakeun peuting munggaran Karnadi jeung Eulis Awang dina novel Rusiah nu Goreng Patutbeunang Yuhana jeung Sukria; adegan oconna Neng Eha jeung Kosim di jalan kamar Si Boyoh dina novel Asmaramurka jeung Bedog Si Rajapati karangan Ahmad Bakri.

Sanajan henteu saloba novel bahasa Indonѐsia, novél basa Sunda nu dipedalkeun mangrupa buku, henteu kurang rѐana. Utamana taun 60-an jeung taun 70-an. Sabenerna ayeuna ogѐ aya kѐnѐh novel basa Sunda nu terbit dina wangun buku tѐh, tapi lian ti nyitak novel-novel heubeul, jumlahna saeutik pisan.

            Pangarang Sunda jeung novél karyana, di antarana:

No	Pangarang	Karyana
1.	D. K. Ardiwinata	Baruang ka nu Ngarora
2.	Joehana	Mugiri, Agan Permas, Carios Eulis Acih, Kalepatan Putra Dosana Ibu Rama, Rusiah nu Goréng Patut (Karnadi Anémer Bangkong)
3.	Moh. Ambri	Lain éta, Numbuk di Sué, Pusaka Ratu Teluh (Saduran), Pependeman Nabi Sulaéman (Saduran), Urang Désa
4.	R.Mѐmѐd Sastrahadiprawira	Pangéran Kornél, Mantri Jero
5.	M. A. Salmun	Gogoda ka nu Ngarora
6.	Caraka	Sripanggung
7.	Candrahayat	Carmad
8.	Yus Rusamsi	Dédéh, Wilujeung Énjing
9.	Aam Amilia	Puputon, Buron, Lalangsé, Kalajengking
10.	Ahmad Bakri	Jaragan Batik, Srangéngé Surup Mantén, Nu Sengit Dipulang Asih, Rajapati di Pananjung, Asmaramurka, Mayit dina Dahan Jéngkol, Dina Kalangkang Panjara, Sanghiang Lutung Kasarung
11.	RAF	Pipisahan, Nu Kaul Lagu Kaléon, Béntang Lapang
12.	Adang S.	Ngepung Kahar Muzakar, Néangan Bapa, Budak Calakan, Juragan Kabayan
13.	Ningrum Julaéha	Arca
14.	Abdullah Mustappa	Mikung, Lembur Singkur, Taréh Rosululloh
15.	Yoséph Iskandar	Perang Bubat, Putri Subanglarang, Pamanahrasa, Déwawarman, Rini
16.	Éddy D. Iskandar	Cinta Pabaliut
17.	Tatang Sumarsono	Demung Janggala, Miang Jeung Kaludeung, Jaro Bantahan, Kolébat Kuwung-kuwungan Kinasih Katumbirian, Si Paser
18.	Taufik Faturohman	Patepung di Bandung
19.	Hidayat Soesanto	Guha Karang Legok Pari, Bima Rengkung, Kurawa Pandawa
20.	Dédén Abdul Azis	Pangantén
21.	Ki Umbara	Si Lamsijan Kaédanan, Bedog Si Rajapati
22.	Samsu (Sambas & Susangka)	Laleur Bodas
23.	Margasulaksana	Diarah Pati
24.	Nanie Sudarma	Rasiah Geulang Rantay
25.	Min Resmana	Napsu nu Matak Kaduhung, Néangan Bapa, Imah nu Réa Kamarna
26.	M. A. Salmun	Gogoda ka nu Ngarora, Randa Jegud